گنجینه خاطرات کهنسال شهر امام رضا(ع)

وقتی از تاریخ طولانی و هزار و ۲۰۰ ساله مشهدالرضا(ع) صحبت می‌کنیم، باید حواسمان باشد که سال به سال آن می‌تواند در حافظه تاریخی خودش، اتفاق‌های عجیب و حوادث غریب را ذخیره کرده باشد.

یکی از برنامه‌هایی که ما در صفحه نخست رواق دنبال می‌کنیم، آشنا کردن شما خوانندگان عزیز با این رویدادها و حوادث است؛ چرا؟ برای اینکه بدانید مشهد، شهری با هویتی غنی و تاریخی پر فراز و نشیب است و نمی‌شود از کنار هر خیابان و کوچه‌اش بی‌خیال و به سادگی عبور کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امروز با هم درباره سرشور صحبت می‌کنیم؛ محله‌ای که مورخان معتقدند پس از نوغان و سراب، قدیمی‌ترین محله مشهد است؛ محله‌ای که امروزه محدوده‌ آن، به طور حدودی بین خیابان‌های خسروی نو(اندرزگو)، خاکی (آخوند خراسانی)، دانش غربی و تهران (امام رضا(ع)) قرار می‌گیرد.

شاخصه‌های تاریخی یک محله قدیمی

سرشور را بیشتر با نام بازار معروفش می‌شناسیم. اصلاً برخی بر این باورند که نام سرشور، در واقع «سَرِ شور» بوده‌ است، یعنی محل شروع شلوغی و ازدحام جمعیت. بازار قدیم مشهد، درست از وسط این محله می‌گذرد؛ یک سر آن به خیابان دانش غربی می‌رسد و سر دیگرش وصل می‌شود به حاشیه خیابان خسروی نو؛ البته قدیم‌ترها این بازار تا بازار زنجیر و بعد حرم مطهر ادامه داشت. در دوره تیموری، یعنی زمانی که مسجد گوهرشاد را می‌ساختند، انتهای بازار سرشور به روستایی به نام دستگرد می‌رسید و به همین دلیل، محله را با نام دستگرد می‌شناختند.

رشور چند مسجد بسیار مهم دارد که یادگار مشهد قدیم هستند؛ یکی مسجد «نظریافته» یا «سهله» در ابتدای کوچه سیگاری است؛ مسجدی که تاریخ ساخت آن دقیقاً معلوم نیست، اما بر اساس سنگ‌نوشته موجود در مسجد، در سال ۹۲۷ق (۹۰۰ش) در دوران شاه اسماعیل صفوی بازسازی و ترمیم شده و احتمالاً این اتفاق پس از بیرون راندن ازبک‌ها از مشهد رخ داده‌ است. بانی این تجدید بنا، بانویی متدین و خیرخواه به نام بی‌بی‌رقیه خاتون فرزند شاه‌کریم بود. مسجد در سال ۱۳۵۹ خورشیدی، دوباره تجدید بنا شد و امروزه محل برگزاری نماز جماعت و فعالیت‌های مذهبی است.

سجد میرهوا هم در نزدیکی مسجد نظریافته قرار دارد و البته از نظر موقعیت جغرافیایی، هر دو مسجد در نزدیکی باروهای شهر و مجاورت قبرستان بسیار قدیمی میرهوا قرار داشته‌اند. انتهای سرشور، یعنی جایی که حالا محل تقاطع خیابان دانش غربی با کوچه سرشور است، تا حدود ۷۰، ۸۰ سال پیش، کانال آب بزرگی قرار داشت که سیل‌بند شهر مشهد بود و روی آن برای عبور و مرور، پُلی ساخته بودند. امروزه از پل نشانی نیست و روی کانال یا به قول مشهدی‌ها «کال» را پوشانده‌اند، اما محل تلاقی سرشور و دانش غربی به «پُل فردوس» مشهور است. در نزدیکی پل، مسجد امام حسن مجتبی(ع) قرار دارد که در دهه ۱۳۴۰، محل اقامه نماز جماعت توسط رهبر انقلاب بود. بد نیست یادآوری کنیم که منزل آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای نیز که امروزه به حسینیه تبدیل شده در محله سرشور قرار دارد.

محبوب برای سکونت

بافت جمعیتی محله سرشور در دوره قاجار، شامل افراد ثروتمند مانند تاجران و مأموران عالی‌رتبه حکومتی می‌شد. قرار داشتن بازار در مرکز محله و در دسترس بودن مغازه‌های گوناگون، علاقه به سکونت در محله سرشور را افزایش می‌داد؛ از طرفی چون محله سرشور فاقد دروازه اصلی ورودی بود، امکان هجمه اولیه به آن، در صورت حمله به شهر کمتر می‌شد و از این نظر، امنیت بیشتری داشت. این مسئله پس از ساخت ارگ حکومتی در دوران ملک‌محمود سیستانی که پیش از نادرشاه بر خراسان مسلط بود، بیشتر به چشم آمد. از جاذبه‌های دیگر تاریخی محله سرشور، قرار داشتن یکی از مطب‌های دکتر مرتضی شیخ، طبیب محبوب پنج دهه پیش در آن است.

دکتر شیخ در نقاط مختلف شهر مطب ساخته بود تا مردم برای مراجعه به او، با مشکل دوری مسیر مواجه نشوند؛ درباره او باز هم با شما صحبت خواهیم کرد. سرشور در تاریخ خودش، بیش از هر چیز روزهای پرازدحامی را به یاد می‌آورد که هیئت‌های عزاداری از مسیر آن می‌گذشتند تا خود را به حرم مطهر برسانند؛ در واقع باید سرشور را مسیر اصلی هیئت‌های عزاداری مشهد در محرم و صفر بدانیم.

سال‌ها پیش از آنکه فلکه حضرتی ایجاد شود و مردم برای سهولت حرکت و سریع رسیدن به حرم مطهر، از آن برای عبور دسته‌های عزاداری استفاده کنند، مسیر بازار سرشور، مسیر اصلی عبور هیئت‌ها بود. حتی در آن مکان‌هایی را برای احتیاجات عمومی عزاداران تعبیه کرده‌ بودند؛ مکان‌هایی برای ادای نذورات یا توزیع مواد غذایی نذری. درباره سرشور می‌شود بیش از این‌ها گفت؛ می‌شود از خانه‌های پرتعداد قدیمی‌اش حرف زد که نیاز به توجه و نگهداری دارند، می‌شود از کوچه مدرسه فروغ و نخستین مدرسه دخترانه مشهد حرف زد که در حاشیه غربی آن قرار دارد، می‌توان از بیمارستان ۲۰۰ تخت‌خوابی مشهد صحبت کرد که در امتداد کوچه فروغ قرار داشت و امروزه نشانی از آن نیست. کافی است یک بار با حوصله و دقت، مسیر سرشور را طی کنید تا بروید به دوران قدیم و گنجینه‌های تاریخی ارزشمند مشهد را ببینید و حس کنید.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: محله سرشور محله سرشور دانش غربی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۷۳۶۰۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ثبت‌نام ۳۵۰۰ زائر پیاده برای تشرف به مشهد در دهه کرامت

سخنگوی جمعیت خدمتگزاران به زائران پیاده امام رضا(ع) گفت: در حال حاضر ۳۵۰۰ زائر پیاده برای تشرف به مشهد در دهه کرامت اعلام آمادگی کرده‌اند. - اخبار اجتماعی -

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، حسین رضایی؛ سخنگوی جمعیت خدمتگزاران به زائران پیاده امام رضا(ع) درباره پیش‌بینی‌اش از میزان تشرف زائران پیاده به مشهد در دهه کرامت اظهار کرد: در سال‌های گذشته حدود 10هزار زائر پیاده در ایام دهه کرامت به مشهد مشرف می‌شدند و امسال تاکنون حدود 3500 نفر اعلام آمادگی کرده‌اند که با کاروان‌های مختلف به صورت پیاده به سمت مشهد حرکت کنند و همچنان به تعداد آن‌ها اضافه می‌شود.

سخنگوی جمعیت خدمتگزاران به زائران پیاده امام رضا(ع) افزود: این 3500 نفر از مسیر نیشابور در چند روز پایانی دهه کرامت وارد مشهد خواهند شد. همچنین پیش‌بینی اسکان و پذیرایی در میانه راه از آن‌ها صورت خواهد گرفت.

او تصریح کرد: امسال چوبا توجه به شرایط مطلوب وضعیت آب و هوایی، پیش‌بینی می‌کنیم بیش از 10 هزار نفر در دهه کرامت به صورت پیاده به مشهد مشرف شوند.

اجرای برنامه‌های متنوع به مناسبت هفته میراث‌فرهنگی

رضایی اضافه کرد: در سال‌های قبل زائران کمتری به صورت پیاده به مشهد مشرف می‌شدند، اما در این ایام زائران معمولا به صورت خانوادگی به مشهد مشرف می‌شوند. به‌عنوان مثال یک کاروان 500 نفره به صورت خانوادگی از نیشابور به مشهد خواهند آمد، اما احتمال می‌رود تعداد زائران آن تا 700 نفر افزایش پیدا کند.

سخنگوی جمعیت خدمتگزاران به زائران پیاده امام رضا(ع) گفت: یک کاروان از تهران، کرج و یک کاروان دانشجویی نیز در روزهای پایانی دهه کرامت به مشهد سفر خواهند کرد.

او ادامه داد: پیک کاری ما دهه پایانی صفر است، چون در حال حاضر در پیک غیرکاری قرار داریم، برنامه‌ریزی شده تا زائران از 30 کیلومتری مشهد حرکت خود را آغاز کنند که یک روز و نیم در مسیر خواهند بود. پنج ایستگاه صلواتی در مسیر جاده نیشابور به مشهد فعال است و برای پذیرایی از زائران آمادگی دارد. همچنین یک ایستگاه در مسیر قوچان به مشهد فعال شده است تا پذیرای زائران پیاده از آن جاده باشند.

رضایی افزود: احتمال دارد یک کاروان از فریمان به سمت مشهد حرکت کند که یک روز در مسیر باشد. ایستگاه صلواتی این مسیر و ایستگاه مسیر جاده سرخس را نیز فعال کرده‌ایم.

سخنگوی جمعیت خدمتگزاران به زائران پیاده امام رضا(ع) درباره وضعیت اسکان زائران در مشهد نیز افزود: زائرانی که از نیشابور مشرف می‌شوند، یک روز در مشهد اقامت خواهند داشت و پیش‌بینی‌های لازم برای اقامت و بازگشت زائران در مشهد صورت گرفته است.

انتهای پیام/